2016-ի բավականին
ոռի ծանր իրադարձություններից հետո մարդ մի տեսակ հավես էլ չունի քարոզչական մանր-մունր կեղտոտությունները մեկնաբանելու, բայց քանի որ տարեվերջին էլի սկսել են բանակի կորուստների թեման հիստերիկ ձևերով շահարկել, ստիպված գրում եմ...
Ընդհանրապես, դեկտեմբերի վերջն ու հունվարի սկիզբը անցնող/նախորդ տարվա ամփոփումներ անելու ժամանակն է։ Դա նորմալ է։ Օրինակ՝ քանի որ
Razm.info-ն ռազմական լուրերի և վերլուծությունների ոլորտում է մասնագիտանում, ապա ամփոփում ենք համապատասխան թեմաները, այդ թվում հայկական ու ադրբեջանական զինված ուժերում տարվա կորուստները։ «Ամփոփել» նշանակում է փորձել լրատվակայքի նյութի ձևաչափով հնարավորինս լիարժեք պատկեր տալ կորուստների տիպի (մարտական թե ոչ մարտական, եթե ոչ մարտական, ապա ինչ պատճառներով ևն), զոհվածների կարգավիճակի (ժամկետային, թե պայմանագրային, թե սպա, թե աշխարհազորայիններ) և այլ կարևոր մանրամասների մասին։ Հունվարի սկզբին կհրապարակենք կորուստների ամփոփումները։ Սա այն թեման է, որտեղ «վռազելն» ու քլիքահավաքությունը, մեղմ ասած, սխալ է։
* * *
Իսկ, օրինակ՝ Վանաձորում կա «Խաղաղության երկխոսություն» ՀԿ, որը SafeSoldiers անունով կայք է աշխատացնում։ Կայքը հայկական զինուժում կորուստների առցանց բազա է, որտեղ ցուցակագրում են մեր զոհվածներին։ Ինչպես է այդ կայքի գոյությունը նպաստում խաղաղությանը և առավել ևս երկխոսությանը (և ում հետ են երկխոսում), ես չգիտեմ, բայց դա մի կողմ, թող ցուցակագրեն։
Թեպետ ըստ իս անվիճելի է, որ իրականում այդ ՀԿ-ն «խաղաղասիրության» քողի տակ հայկական լսարանին բարոյալքող քարոզչություն կերցնել փորձող հերթական դուքյանն է։ Հիմնավորեմ պնդումս կազմակերպության ներկայացուցիչների ելույթների թարմ օրինակներով...
Դեկտեմբերի 23. կազմակերպության նախագահը հայտարարում է.
«Բանակում այս տարի 170 հայ զինվոր է մահացել»։ Ինչո՞ւ, ո՞նց, ի՞նչ հանգամանքներում... այդ մասին բան չկա, փոխարենը կա եեչիստական ստանդարտ վայ-վույը.
Ես մարդկանց գիտեմ, որ այսօր նախընտրում են գնալ Ռուսաստանի քաղաքացիություն ստանալ, ծառայել ռուսական բանակում, բայց չծառայել հայկական բանակում: Հայաստանում մարդ չկա, որ տանեն բանակ, բնակչություն չկա, արդեն հիվանդ մարդկանց են տանում։
Ես էլ մարդ գիտեմ, որ Ռուսաստանից գալիս են, հայկական բանակում ծառայում։ Հետո՞։ Ի՞նչ կապ ունի դա կորուստների հետ։
Էլ չասեմ, որ այդ 170-ն էլ է հավայի կրակոց, քանի որ իր հայտարարության պահին հենց իրենց կայքում միայն 159 զոհվածի անուն կար։ Այնպիսի տպավորություն է, որ «պլան կատարելու» ու «թիվ խփելու» խնդիր է լուծում խաղաղասերը։
Հարցն, իհարկե, զուտ թվերի սխալը չէ։ Հարցն այն է, որ էդ մարդը կես բերան չի ասում, թե այդ զոհերից քանիսն են մարտական ու քանիսն են ոչ մարտական։ Առավել ևս չի ասում, որ մարտական ստռեսի պայմաններում (որը ցանկացած մարտական իրավիճակն ուղեկցող երևույթ է) աճում են նաև ոչ մարտական կորուստները. պատահական կրակոցներից, վթարներից, դժբախտ պատահարներից... Չի ասում նաև, որ զոհվածներից առնվազն 16-ը աշխարհազորայիններ էին։
Եթե մարդը անկեղծ հետաքրքրված է զոհերի հարցով, ո՞րն է պատճառը, որ այս կարևոր հանգամանքների մասին լռում է։
Մի կարևոր հարց էլ. զոհվածներից երեքն էլ եզդի են, ոչ թե հայ։ Իհարկե, կարող էի գրել. «գուցե Էդգար Խաչատրյանի համար եզդիների զոհերը զոհ չե՞ն», բայց չեմ գրի, քանի որ համոզված եմ, որ մեծ հաշվով իր համար թե´ հայ, թե´ եզդի, թե´ ով ուզում է լինի կարևոր չեն, կարևորը էս անբարոյական քարոզչությունն առաջ տանելն է։
Դեկտեմբերի 27. նույն կազմակերպության փոխնախագահ, որպես «իրավապաշտպան» ներկայացող Ռուբեն Մարտիրոսյան. «Մեր ունեցած հավաստի տվյալներով՝ այս տարի եղել է զինծառայողների մահվան ելքով 159 դեպք, որոնցից 80-ը քառօրյա պատերազմի ժամանակ, իսկ 79-ը՝ խաղաղ պայմաններում»։
Ի տարբերություն իր շեֆին, Մարտիրոսյանը գոնե իրենց բազան նայել է, բայց մե´կ է, շարունակում է բլթցնել. ի՞նչ խեռիս «խաղաղ պայմանների» մասին է խոսքը, եթե կռիվները շարունակվել են ամբողջ ապրիլին ու մայիսի ընթացքում էլ, իսկ մարտական կորուստներ ամբողջ տարվա ընթացքում էլ ունենք։
Թեպետ, իհարկե, չեմ բացառում, որ գուցե իր ընկալմամբ 2016-ը ոչ միայն խաղաղ, այլ մի բան էլ (մեռել պարացնողների բիզնեսի համար) լավ էլ շահավետ տարի էր...